IBAO-ს ეთიკური სახელმძღვანელო პრინციპები

1. IBAO-ს ეთიკური სახელმძღვანელო პრინციპების კომიტეტი

2020 წლის თებერვალში, საერთაშორისო ქცევის ანალიზის საბჭოს პროფესიული საკონსულტაციო საბჭო რამდენიმე სხვადასხვა კომიტეტად დაიყო, რომელთაგან თითოეულს დაევალა IBA და IBT სერტიფიკატების 2021 წლის მოთხოვნების კომპონენტების შექმნა. ერთ-ერთი ასეთი კომიტეტი იყო ეთიკის კომიტეტი, რომელიც დაუღალავად მუშაობდა მსოფლიოს სხვადასხვა ორგანიზაციისთვის შექმნილი სხვადასხვა პროფესიის ეთიკური სახელმძღვანელოების, მითითებებისა და კოდექსების კვლევაზე, განხილვაზე, დებატებსა და წაკითხვაზე. ეს ცოდნა გამოყენებული იქნა მსოფლიოს სხვადასხვა კულტურაში მნიშვნელოვანი მნიშვნელოვანი ეთიკური მოთხოვნების ინტეგრირებისთვის. ამ მნიშვნელოვანი კომიტეტის წევრები იმსახურებენ განსაკუთრებულ აღიარებას მათი ძალისხმევის, პროფესიონალიზმისა და დეტალებისადმი ყურადღებისთვის.

1.1 IBAO-ს ეთიკის კომიტეტის წევრები

• ჯესიკა კელი, მაგისტრი, BCBA, IBA – შვეიცარია
• სტეფ შულდტი, დიპლ. Psych., BCBA, IBA – გერმანია
• ჰირა ხანი, M.Ed, RBT, IBT – ეგვიპტე/პაკისტანი
• ფან იუ ლინი, Ph.D., BCBA-D, IBA – ჩინეთი
• ჯულიანა ბელი, MSc – დიდი ბრიტანეთი, BCBA, IBA
• ალექსანდრეა ვიგანდი, MS, MBA, BCBA, IBA - ბაჰრეინი
• Akanksha Chhettri, MA, BCBA, IBA - განა
• მარია სტოზიჩი, მაგისტრი, სპიკერი – სერბეთი
• რეიჩელ არნოლდი, მედიცინის დოქტორი - სამხრეთ კორეა
• ვერონიკა სირბუ, MA - მოლდოვის რესპუბლიკა
• როს ლეინერი, MA, IBA – ავსტრალია
• ჰენრიეტ ბრანდტბერგი, MSc Psych, IBA – დანია
• მოჰამედ მ. ალ-ჰამური, ფილოსოფიის დოქტორი, IBA, CHPE, RN – იორდანია
• Orsolya Ujhelyi-Illes, MS, BCBA, IBA - უნგრეთი
• მაიკლ მ. მიულერი, ფილოსოფიის დოქტორი, BCBA-D, IBA – აშშ

2. IBAO-ს ეთიკური სახელმძღვანელო პრინციპები

საერთაშორისო ქცევის ანალიტიკოსთა ორგანიზაციის ეთიკური სახელმძღვანელო პრინციპები სამი მნიშვნელოვანი კომპონენტისგან შედგება: სახელმძღვანელო პრინციპები, ეთიკური პრობლემების გადაჭრის მოდელი და პრობლემის გადაჭრის მოდელის გამოყენების კულტურული და რეგიონული მაგალითების დამატება და თავად სახელმძღვანელო პრინციპების სხვადასხვა ინტერპრეტაცია. როგორც შემდგომში იქნება განხილული, ეთიკა ყოველთვის არ არის ნათელი და ყოველთვის არ გამოიყენება ყველა სიტუაციაზე ზუსტად ერთნაირად. ყველა IBA-სა და IBT-ს მოვალეობაა, გაიგონ და გამოიყენონ სახელმძღვანელო პრინციპები მათი პროფესიული ცხოვრების ყველა ასპექტში.

• ეთიკური მითითებები
• ეთიკური პრობლემის გადაჭრის მოდელი
• მაგალითებისა და ინტერპრეტაციების დამატება

2.1 პრეამბულა

საერთაშორისო ქცევითი ანალიზის ორგანიზაციამ (IBAO) დაადგინა შემდეგი ეთიკური პრინციპები, რომლებიც ხელმძღვანელობს საერთაშორისო ქცევის ანალიტიკოსების (IBA) და საერთაშორისო ქცევითი თერაპევტების (IBT) პრაქტიკას. IBAO-ს მეშვეობით აკრედიტებული პროფესიონალებისგან მოსალოდნელია, რომ დაიცვან უმაღლესი ეთიკური სტანდარტები თავიანთ პრაქტიკაში, პროფესიულ ურთიერთობებსა და საზოგადოებასთან ურთიერთქმედებაში, რათა დაიცვან დაუცველი ადამიანები და წარმოადგინონ გამოყენებითი ქცევითი ანალიზის (ABA) სფერო ყველაზე ჰუმანური შუქით. IBAO-ს მეშვეობით აკრედიტებული პირები ვალდებულნი არიან დაიცვან შემდეგი ეთიკური მითითებები პროფესიული პრაქტიკის განმავლობაში.

შემდეგი ეთიკური სახელმძღვანელო პრინციპების გამოქვეყნება იმ სტანდარტების დასტურია, რომლებიც IBAO-ს მიერ მინიჭებულმა პირებმა უნდა დააკმაყოფილონ. ჩვენი სამოტივაციო პრინციპების შესახებ საზოგადოების ინფორმირებულობა განსაზღვრავს ქცევის მოლოდინებს, რომელთა დაცვასაც თითოეული IBA და IBT თანხმდება სერტიფიცირების ტრენინგისა და ზედამხედველობის დაწყებიდან და მანამ, სანამ ეს სერთიფიკატი შენარჩუნებულია.

IBAO-ს ეთიკური სახელმძღვანელო პრინციპები წარმოადგენს დირექტივებს, რომლებიც უნდა იქნას გამოყენებული სხვადასხვა გარემოსა და სიტუაციაში. ეს სახელმძღვანელო პრინციპები უნდა იქნას გამოყენებული, პირველ რიგში, მომხმარებლების დასაცავად, ასევე ABA-ს სფეროს, IBA/IBT-ის და ყველა შესაძლო დაინტერესებული მხარის დასაცავად. IBAO-მ მიიღო ეთიკური პრობლემების გადაჭრის მოდელი, რომელიც დაფუძნებულია როზენბერგისა და შვარცის (2018) ნაშრომებზე. ეთიკური წესების აბსოლუტური, ურყევი დაცვის ნაცვლად, ყველა სიტუაციაში და ნებისმიერ დროს, IBA/IBT-მ უნდა გამოიყენოს საღი აზრის მოდელი (მაღალი პირადი/ეთიკური სტანდარტებით), რათა გადაწყვიტოს, თუ რა უნდა გააკეთოს სხვადასხვა სიტუაციაში, რომელშიც სხვადასხვა სახელმძღვანელო პრინციპები შეიძლება წინააღმდეგობრივი ჩანდეს. ეს ეთიკური სახელმძღვანელო პრინციპები, მთლიანობაში, ყოველთვის უნდა იყოს დაცული. თუმცა, მათი დაცვის წესი შეიძლება შეიცვალოს კონტექსტისა და სიტუაციის მიხედვით. პრობლემის გადაჭრის მოდელი და მისი გამოყენების მაგალითი მოცემულია ეთიკური სახელმძღვანელო პრინციპების ბოლოს. IBAO შეინარჩუნებს ეთიკის კომიტეტს, რომელიც შედგება ეთიკის კონსულტანტებისგან, რომლებთანაც დაკავშირება შესაძლებელია ყველა მონაწილის ინტერესებში შემავალი გადაწყვეტის პოვნაში დასახმარებლად.

როზენბერგი, ნ.ე., შვარცი, ი.ს. ხელმძღვანელობა თუ შესაბამისობა: რა განსაზღვრავს ეთიკური ქცევის ანალიტიკოსის ხასიათს?. ქცევითი ანალიზის პრაქტიკა 12, 473–482 (2018)

ეთიკური პრაქტიკა

• დაიცავით საზოგადოება
• დაიცავით მოედანი
• დაიცავით IBA/IBT

2.2 კლიენტის უფლებებისა და ღირსების დაცვა

2.2.1 სერტიფიცირების სპეციალისტებმა კლიენტებს პატივისცემით უნდა მოეპყრონ და ყოველთვის შეინარჩუნონ მათი ღირსება. კლიენტების პრეფერენციები შესაძლებლობის შემთხვევაში უნდა იყოს გათვალისწინებული. ყველა მომსახურება უნდა განხორციელდეს თანაგრძნობით.

2.2.2 ზიანის მიყენების თავიდან აცილება/კლიენტის დაცვა. ყველა ურთიერთქმედება და მომსახურება უნდა იყოს წარმოდგენილი სიფრთხილით, რათა კლიენტები დაცული იყვნენ ზიანისგან. სერტიფიცირებული პირები პასუხისმგებელნი არიან მომსახურების მიწოდებაზე ისე, რომ გამოიწვიოს დადებითი ცვლილებები კლიენტისა და მისი გარემოსთვის და მაქსიმალურად გაზარდოს მათი ემოციური კეთილდღეობა.

2.2.3 მკურნალობის შესახებ გადაწყვეტილებების მიღებისას, ჩარევები უნდა იყოს ყველაზე ეფექტური, მაგრამ რაც შეიძლება ნაკლებად ინვაზიური.

2.2.4 სერტიფიცირებულებმა უნდა განიხილონ მომსახურების რისკები და სარგებელი და მიიღონ წერილობითი ინფორმირებული თანხმობა მომსახურების, ქცევითი შეფასების, ქცევითი ჩარევების, კონფიდენციალური ინფორმაციის გაცვლის, მომსახურების ცვლილებების, აუდიო ან ვიდეო ჩანაწერების და მონაცემთა გაზიარების შესახებ.

2.2.5 სერტიფიცირების სპეციალისტები პატივს სცემენ კლიენტის კონფიდენციალურობას და უზრუნველყოფენ მის პირად ცხოვრებას. კონფიდენციალურობის დარღვევა უნდა მოხდეს მხოლოდ მაშინ, როდესაც არსებობს ეჭვი ძალადობის/უგულებელყოფის შესახებ, სამედიცინო აუცილებლობის შემთხვევაში (მაგ., დიაგნოზის შეტყობინება სამედიცინო გადაუდებელი შემთხვევის დროს), როდესაც კლიენტი საფრთხის გარდაუვალი რისკის წინაშე დგას ან როდესაც ეს კანონით არის ვალდებული. თუ კანონი სერტიფიცირების სპეციალისტისგან კონფიდენციალურობის დარღვევას მოითხოვს, სერტიფიცირების სპეციალისტს შეუძლია გასცეს მხოლოდ შესაბამისი ინფორმაცია.

2.2.6 სერტიფიცირების სპეციალისტები ჩანაწერებსა და საიდენტიფიკაციო ინფორმაციას უსაფრთხოდ ინახავენ მინიმუმ 7 წლის და მეტი ხნის განმავლობაში, თუ ადგილობრივი რეგულაციები 7 წელზე მეტხანს მოითხოვს. ეს ჩანაწერები შეიძლება მოიცავდეს შეფასებებს, მომხმარებელთა პირდაპირ ურთიერთქმედებას, როგორიცაა დაკვირვებითი ჩანაწერების გაკეთება, სესიის შემდგომი შეჯამებები, მომვლელებთან ინტერვიუები და ა.შ., ასევე ორგანიზაციულ, ფინანსურ და სახელშეკრულებო დოკუმენტაციას. კლიენტებს აქვთ უფლება, მიიღონ წვდომა თავიანთ ჩანაწერებზე და მათი ჩანაწერების მესამე მხარეებთან (მაგ., ჩართულ პროფესიონალებთან) გაზიარებისთვის საჭიროა მათი თანხმობა.

2.3 პატივი ეცით მრავალფეროვნებას

2.3.1 სერტიფიცირების სპეციალისტები ხელს უწყობენ ადამიანურ თანასწორობასა და სამართლიანობას, იღებენ ვალდებულებას, მიიღონ მომსახურების მიწოდებასთან დაკავშირებული გადაწყვეტილებები ნებისმიერი ინდივიდის შეზღუდული შესაძლებლობების, რასის, ეროვნების, სქესის, სექსუალური ორიენტაციის, რელიგიური შეხედულებების, ასაკის ან სოციალურ-ეკონომიკური სტატუსის დისკრიმინაციის გარეშე. სერტიფიცირების სპეციალისტები კლიენტებს სამართლიანად ეპყრობიან და თითოეულ კლიენტს ინდივიდუალურად უყურებენ, რათა დააკმაყოფილონ ამ ადამიანის კონკრეტული საჭიროებები.

2.3.2 სერტიფიცირების სპეციალისტები პატივს სცემენ საკუთარი კულტურული პრაქტიკებისგან განსხვავებულ კულტურულ პრაქტიკებს. მომხმარებლებთან და სხვა პროფესიონალებთან მუშაობისას, რომლებსაც აქვთ სერტიფიცირების სპეციალისტის რწმენებისგან განსხვავებული რწმენები, ღირებულებები და კულტურული ნორმები, ძალისხმევა იქნება გაწეული იმის უზრუნველსაყოფად, რომ მომსახურება მიეწოდოს გაგებით, ტოლერანტობითა და ამ განსხვავებების პატივისცემით. სერტიფიცირების სპეციალისტები აცნობიერებენ თავიანთ პასუხისმგებლობას, შეისწავლონ და აღმოფხვრან პირადი მიკერძოება, რამაც შეიძლება ხელი შეუშალოს ობიექტური მომსახურების მიწოდებას.

2.3.3 მომხმარებელსა და სერტიფიცირებულ პირებს შორის არსებული განსხვავებების მიუხედავად, სერტიფიცირებულები ყოველთვის უნდა ცდილობდნენ იყვნენ ობიექტურები და უზრუნველყონ მაღალი ხარისხის მომსახურება აბსოლუტური პროფესიონალიზმით. თუ რაიმე მიზეზით ობიექტურობა ან განსჯა შეფერხებულია, სერტიფიცირებულებმა უნდა გადახედონ მომსახურების გაწევის საკითხს.

2.4 კომპეტენცია და სრულყოფილება

2.4.1 სერტიფიცირების სპეციალისტები პატიოსნები არიან და ხელს უწყობენ ამ ხარისხს მომსახურების გაწევისას, პროფესიულ ურთიერთობებში, ასევე ბიზნეს და კომერციულ საქმიანობაში.

2.4.2 სერტიფიცირების სპეციალისტები ავლენენ პატიოსნებას ინფორმაციისა და მომსახურების მიწოდებით, რომლებიც ეყრდნობა რეცენზირებულ კვლევის შედეგებს, მონაცემებსა და ქცევით თეორიას მკურნალობის გადაწყვეტილებების მისაღებად.

2.4.3 უსაფრთხოება პრიორიტეტულია. მომსახურება კლიენტების დასაცავად უსაფრთხოდ უნდა განხორციელდეს. თუ კლიენტის უსაფრთხოებას საფრთხე ემუქრება, სერტიფიცირების სპეციალისტი შეწყვეტს დაუყოვნებლივ მომსახურებას და მომსახურების გაგრძელებამდე მიიღებს ყველა საჭირო ზომას სახიფათო სიტუაციის გამოსასწორებლად. სერტიფიცირების სპეციალისტები აცნობიერებენ ქცევითი ჩარევის შესაძლო შეზღუდვებს.

2.4.4 სერტიფიცირებული პირები მუშაობენ კომპეტენციის/ექსპერტიზის ფარგლებში. ისინი მხოლოდ იმ მომსახურებას სთავაზობენ, რომელიც შეესაბამება მათ საგანმანათლებლო, ზედამხედველობითი ტრენინგისა და გამოცდილების ისტორიას. საკუთარი ტრენინგის ისტორიის მიღმა პრაქტიკა მოითხოვს, რომ სერტიფიცირებული პირი მოიძიოს დამატებითი ტრენინგი და ზედამხედველობა.

2.4.5 კომპეტენციის გაუმჯობესება/სრულყოფილებისკენ სწრაფვა. სერტიფიცირებულებმა მუდმივად უნდა ეცადონ გააუმჯობესონ თავიანთი ცოდნის ბაზა ქცევის ანალიზსა და მომსახურების ეთიკურ განხორციელებაში. სერტიფიცირებულები პროფესიული თემების შესწავლასა და შენარჩუნებას დამტკიცებული უწყვეტი განათლების (CE) ღონისძიებების მეშვეობით განახორციელებენ. სერტიფიცირებულები სავალდებულო CE ღონისძიებების გარდა, სხვა საგანმანათლებლო საშუალებებსაც მიმართავენ, რათა დარჩნენ თანამედროვე დარგში და ეთიკის საკითხებში.

2.5 მენეჯმენტი, ზედამხედველობა და ტრენინგი

2.5.1 სერტიფიცირებული პირები, რომლებიც ზედამხედველობენ როგორც სერტიფიცირებულ, ასევე არასერტიფიცირებულ პროვაიდერებს, ამას აკეთებენ პატივისცემით, ზრუნვითა და სამართლიანობით. სერტიფიცირებულებმა უნდა შეუწყონ ხელი ABA-ს სფეროს იმით, რომ უზრუნველყონ, რომ კანდიდატები ჩამოყალიბდნენ ცოდნის მქონე, ქმედით და ეთიკურ სერტიფიცირებულ პირებად.

2.5.2 ABA-ს სფეროს მსოფლიო მასშტაბით ზრდის ხელშეწყობისა და ხელშეწყობის მიზნით, სერტიფიცირებულებს ვურჩევთ, უზრუნველყონ დაბალფასიანი მენტორობა და პროფესიული დახმარება. ღირებულება უნდა განისაზღვროს მოცურების შკალით, ახლად სერტიფიცირებული IBA-ებისა და IBT-ების რეგიონისა და შემოსავლის საკითხების გათვალისწინებით.

2.5.3 კანდიდატებს უტარდებათ ტრენინგი, რომელიც აკმაყოფილებს IBAO-ს სტანდარტების შესაბამისად მოსალოდნელი ზედამხედველობის საათების მოთხოვნებს.

2.5.4 ზედამხედველობის განმახორციელებელი სერტიფიცირების წარმომადგენლები კლიენტსა და სხვა დაინტერესებულ მხარეებს ზედამხედველობით ურთიერთობას აცნობებენ.

2.5.5 სერტიფიცირების სპეციალისტები სათანადოდ ადოკუმენტირებენ ზედამხედველობის მოთხოვნებს და ხელს აწერენ კანდიდატის დოკუმენტაციას, როდესაც მიზნები დამაკმაყოფილებლად არის მიღწეული.

2.5.6 სერტიფიცირების სპეციალისტები სხვების პრაქტიკას მხოლოდ მათი კომპეტენციის ფარგლებში აკონტროლებენ.

2.5.7 თუ სერტიფიცირების კანდიდატი ნებისმიერ მომენტში შეამჩნევს, რომ ის არაეთიკურ ქცევას ან პრაქტიკას ახორციელებდა, განზრახ თუ სხვაგვარად, სერტიფიცირების კანდიდატი ვალდებულია, ნათლად აცნობოს კანდიდატს ამის შესახებ. უნდა მოიძებნოს გამოსავალი ან პროფესიული ურთიერთობა უნდა შეწყდეს. სერტიფიცირების კანდიდატი უზრუნველყოფს, რომ ტრენინგი აკმაყოფილებს კანდიდატის მიზნების ან სერტიფიცირების მოთხოვნებს.

2.6 სოციალური პასუხისმგებლობა

2.6.1 სერტიფიკატები რეკლამაში იყენებენ ზუსტ განცხადებებს და წარმოადგენენ მხოლოდ იმ პოტენციურ შედეგებს, რომლებიც გულწრფელია და სავარაუდო შედეგებს შეესაბამება.

2.6.2 როდესაც სერტიფიცირების განმახორციელებლები რეკლამის ნაწილად იყენებენ მომხმარებლის ან საზოგადოების მიმოხილვებს, ეს მიმოხილვები არ იცვლება და წარმოადგენს ყველა შეგროვებული მიმოხილვის შედეგებს.

2.6.3 თუ სერტიფიცირების განმახორციელებლები რეკლამაში საჯარო განცხადებებს იყენებენ, ყურადღება უნდა მიექცეს იმის უზრუნველყოფას, რომ სერტიფიცირების განმახორციელებელი არ აღმოჩნდეს ისეთ სიტუაციაში, როდესაც მომსახურების გაწევასთან დაკავშირებული მისი ობიექტურობა საფრთხეს უქმნის.

2.6.4 თუ რეკლამაში არასრულწლოვნების ფოტოები ან ვიდეოები გამოიყენება, კლიენტის უფლებები და ამ ფოტოებისა და ვიდეოების ონლაინ განთავსების ემოციური ზეგავლენა უნდა იქნას გათვალისწინებული ფოტოების ან ვიდეოების სუბიექტის დასაცავად მიმდინარე და სამომავლო სიტუაციებში.

2.6.5 სერტიფიკატის მიმღებები ზუსტად ასახავენ და აჩვენებენ თავიანთ მიერ მოპოვებულ სერთიფიკატებს და იყენებენ მხოლოდ კარგი რეპუტაციით მიღებულ სერთიფიკატებს.

2.6.6 სერტიფიკატის მფლობელებმა უნდა შეუწყონ ხელი ეთიკურ კულტურას ეთიკური ქცევის დემონსტრირებით და, საჭიროების შემთხვევაში, სხვებისთვის ეთიკური ქცევის უფრო ეთიკური გზების ამოცნობაში დახმარების გზით.

2.6.7 სერტიფიცირების სპეციალისტები უზრუნველყოფენ, რომ სოციალურ მედიაში განთავსებული პოსტები არ არღვევდეს რაიმე ეთიკურ მითითებას, მათ შორის, მაგრამ არა მხოლოდ, კლიენტის კონფიდენციალურობისა და პირადი ცხოვრების ხელშეუხებლობის უფლებებს.

2.6.8 სერტიფიცირების სპეციალისტები მომხმარებლებს აცნობებენ შესაბამის არხებს, რათა მათ შეძლონ თავიანთი შეშფოთების გამოხატვა.

2.6.9 თუ მომხმარებლები გამოთქვამენ შეშფოთებას ან კრიტიკას, სერტიფიცირების სპეციალისტები ამას პროფესიონალურად აღიქვამენ და მუშაობენ სიტუაციის გამოსასწორებლად კლიენტის ინტერესებიდან გამომდინარე.

2.6.10 სერტიფიკატის მიმღებები IBAO-ს და სხვა ორგანიზაციების ინტელექტუალურ საკუთრებას იყენებენ მხოლოდ ნებართვით და ასეთი გამოყენების მარეგულირებელი ადგილობრივი კანონმდებლობის შესაბამისად. IBAO-ს ინტელექტუალური საკუთრების გამოყენებასთან დაკავშირებული კითხვები უნდა გაიგზავნოს info@theibao.com-ზე.

2.7 პროფესიული ურთიერთობები

2.7.1 სერტიფიცირების სპეციალისტები მომსახურების გაწევამდე ახდენენ „კლიენტის“ იდენტიფიცირებას და კლიენტის შესახებ ყველა მხარეს აცნობენ. სერტიფიცირების სპეციალისტები „კლიენტს“ განსაზღვრავენ, როგორც მომსახურების საბოლოო მიმღებს და არა როგორც პირს, რომელიც იხდის მომსახურების საფასურს.

2.7.2 ორგანიზაციები შეიძლება იყვნენ IBA-ს მომსახურების კლიენტები. ორგანიზაციისთვის გაწეული მომსახურების მაგალითები, როდესაც ორგანიზაცია არის კლიენტი, მოიცავს, მაგრამ არ შემოიფარგლება მხოლოდ, პერსონალის ტრენინგით, ოფისის პროდუქტიულობის გაზრდის მიზნით გაძლიერების პროგრამებით და ქცევითი უსაფრთხოების ტრენინგით.

2.7.3 სერტიფიკატები მუშაობენ თავიანთი კლიენტის ინტერესებიდან გამომდინარე. სერტიფიკატები მხოლოდ არაექსპლუატაციურ ურთიერთობებში ერთვებიან.

2.7.4 სერტიფიცირებულებმა უნდა იცოდნენ, რომ გარკვეული ორმაგი ურთიერთობები შეიძლება პრობლემური იყოს და შეზღუდოს ობიექტურობა მომსახურების მიწოდებისას. თუ ასეთი ტიპის ორმაგი ურთიერთობები არსებობს, სერტიფიცირებულები ყველა ჩართულ მხარეს აცნობებენ ინტერესთა და გავლენის კონფლიქტის პოტენციური პოტენციალის შესახებ. თუ ობიექტურობა შელახულია, პროფესიული ურთიერთობა ხელახლა უნდა გადაიხედოს.

2.7.5 სერტიფიცირების მონაწილეები პატივს სცემენ და იცავენ დამსაქმებლებთან, მათ სამუშაო ადგილებში და მომსახურების გაწევასთან დაკავშირებულ სახელშეკრულებო ვალდებულებებს, სამართლებრივ ვალდებულებებს და კორპორატიულ ვალდებულებებს.

2.7.6 სერტიფიცირების სპეციალისტები მონაწილეობენ სხვა დისციპლინების პროფესიონალებთან და სამკურნალო გუნდებთან თანამშრომლობით ურთიერთობებში, პრიორიტეტულად აქცევენ კლიენტის ინტერესებს.

2.7.7 როდესაც სერტიფიცირების განმახორციელებლები კლიენტებთან ან სხვა მხარეებთან სახელშეკრულებო ურთიერთობებში შედიან, მომსახურების გაწევამდე განიხილება კონტრაქტებთან, ფინანსურ შეთანხმებებთან და სხვა შესაბამის ფინანსურ ასპექტებთან დაკავშირებული ხარჯები.

2.7.8 სერტიფიცირების სპეციალისტები, შესაძლებლობის შემთხვევაში, ასაჩივრებენ ფიზიკური და იურიდიული პირების მხრიდან არასათანადო მოპყრობასა და არასათანადო სამსახურებრივი მოვალეობის შესრულებას. საჩივრები შეიძლება იყოს ზეპირი, წერილობითი ან ანგარიშის სახით. სერტიფიცირების სპეციალისტები ამ საჩივრებში მონაწილეობენ ABA სფეროს სიწმინდის შესანარჩუნებლად, რათა ის საზოგადოების თვალში საუკეთესოდ იყოს წარმოდგენილი.

2.7.9 სერტიფიცირების სპეციალისტები სხვადასხვა გზით ინარჩუნებენ შესაბამის პროფესიულ საზღვრებს.

2.7.10 ა) თუ კლიენტი არის ფიზიკური პირი, რომელიც უშუალოდ სარგებლობს სერტიფიკატის მომსახურებით, შეინარჩუნეთ პლატონური ურთიერთობა ამ პირთან მომსახურების შეწყვეტიდან სულ მცირე ორი წლის განმავლობაში.

2.7.11 ბ) შეინარჩუნეთ პლატონური ურთიერთობები კლიენტის მომვლელებთან და სხვა დაინტერესებულ მხარეებთან მანამ, სანამ კლიენტთან პროფესიული ურთიერთობა არ შეწყდება.

2.7.12 გ) თუ კლიენტი ორგანიზაციაა, ორგანიზაციის თანამშრომლებთან შეინარჩუნეთ პლატონური ურთიერთობები პროფესიული ურთიერთობის დასრულებამდე.

2.8 სერტიფიკატის მფლობელის თვითპასუხისმგებლობა

2.8.1 ამ სახელმძღვანელო პრინციპების გათვალისწინებით, სერტიფიკატის გამცემის პირადი ინტერესები საზოგადოების, კლიენტის, ყველა შესაძლო დაინტერესებული მხარის და ABA სფეროს ინტერესების შემდეგ დგება. გადაწყვეტილების მიღება მნიშვნელობის ამ თანმიმდევრობას უნდა ასახავდეს.

2.8.2 როდესაც წარმოიქმნება შემთხვევები, როდესაც სერტიფიცანტი ვერ იქნება ობიექტური მომსახურების გაწევისას ან პროფესიული ურთიერთობებისას, სერტიფიცანტის პასუხისმგებლობაა აღიაროს ეს პირობები და იპოვოს გამოსავალი, რომელიც შეინარჩუნებს კლიენტისა და ყველა დაინტერესებული მხარის ღირსებას, ასევე დაიცავს სფეროს.

2.8.3 სერტიფიცირების სპეციალისტები ობიექტურობის დარღვევის შემთხვევაში წყვეტენ სიტუაციებს მომსახურების სხვა პროვაიდერზე დროებით ან სამუდამოდ გადაცემით, ალტერნატიული პროვაიდერების რეკომენდაციით, კონკრეტული პრობლემების გადაჭრის გამოცდილების მქონე ქცევის ანალიტიკოსებთან კონსულტაციებით ან იმ პრობლემის ზედამხედველობის მიღებით, რომელიც ობიექტურობის ნაკლებობას იწვევს.

2.9 კვლევა და პუბლიკაცია

2.9.1 კვლევით საქმიანობაში ჩართვამდე ყველა მონაწილისგან უნდა იქნას მიღებული ინფორმირებული წერილობითი თანხმობა. ყველა კვლევის მონაწილის კონფიდენციალურობა უნდა იყოს დაცული.

2.9.2 მონაწილეებს უნდა მიეწოდოთ ახსნა მათი ჩართულობის შესახებ და იმის შესახებ, თუ როგორ შეწყვიტონ ისინი ნებისმიერ დროს და ნებისმიერი მიზეზით.

2.9.3 კვლევის შემდგომი შეხვედრები უნდა ჩატარდეს, სადაც ახსნილი იქნება კვლევის შედეგები და გამოვლინდება მოტყუების ნებისმიერი შემთხვევა.

2.9.4 ინსტიტუციური ან ადგილობრივი შიდა სარევიზიო კომიტეტები ვალდებულნი არიან დაამტკიცონ ნებისმიერი კვლევითი პროექტი მონაწილეთა მოზიდვამდე.

2.9.5 პუბლიკაციის ავტორები ზუსტად უნდა ასახავდეს ავტორებს წვლილის შეტანის თანმიმდევრობით.

2.9.6 მონაცემები ზუსტად უნდა იყოს წარმოდგენილი პრაქტიკაში არსებულ ყველა სიტუაციაში და კვლევის შედეგების წარდგენისას.

2.9.7 სერტიფიკატის ავტორები თავიანთ ორიგინალურ ნაშრომს მხოლოდ საკუთარ ნაშრომად წარმოადგენენ. სხვათა ნაშრომების სათანადო ციტირება უნდა შეესაბამებოდეს ABA-ს მოქმედ დარგობრივ სტანდარტებს და ეროვნული ფსიქოლოგიური საზოგადოების პუბლიკაციის სახელმძღვანელო პრინციპების უახლეს ვერსიას, რომლებიც არეგულირებს იმ ქვეყნის მმართველობას, სადაც მიმდინარეობს კვლევა ან ნაშრომის წერა.

3. IBAO-ს ეთიკური პრობლემების გადაჭრის მოდელი

3.1 ეთიკური საკითხების გადაჭრა პრობლემის გადაჭრის მოდელის გამოყენებით

ABA-ში მომსახურების მიწოდების პროცესში შეიძლება წარმოიშვას გარკვეული სიტუაციები, როდესაც სერტიფიცირებული პირი არ არის დარწმუნებული, თუ როგორ მოიქცეს წინააღმდეგობრივი ეთიკური მითითებების გამო. სერტიფიცირებული პირები დილემებს წყვეტენ როზენბერგისა და შვარცის (2018) მიერ აღწერილ მოდელზე დაფუძნებული ეთიკური პრობლემების გადაჭრის მოდელის გამოყენებით. ეს მოდელი მოიცავს დილემისა და მიმდებარე საკითხების იდენტიფიცირებას, შესაძლო გადაწყვეტილებების მოფიქრებას, ამ გადაწყვეტილებების შეფასებას და არჩეული გადაწყვეტის განხორციელებას.

იმ სიტუაციებში, როდესაც სერტიფიკატის მფლობელი თავს კონფლიქტურად გრძნობს, მან უნდა:

• გაითვალისწინეთ, რომ კონფლიქტი არსებობს. გაიგეთ, რომელი მითითებები
• შეიძლება წინააღმდეგობრივი იყოს.

საჭიროების შემთხვევაში, მიმართეთ კოლეგებს, კლიენტს ან მომვლელს დიალოგისკენ.

• 3) შეადგინეთ შესაძლო გადაწყვეტილებების სია.
• 4) განიხილეთ ან შეაფასეთ გადაწყვეტილებები კოლეგებთან, კლიენტთან ან
• საჭიროების შემთხვევაში, მომვლელთან და გადაწყვეტაზე შეთანხმდით.
• 5) არჩეული გადაწყვეტის განხორციელება.
• 6) შეაფასეთ თქვენი გადაწყვეტილება და შედეგები და გაუზიარეთ მათ, ვინც
• კონსულტაციები გაიარეს პრობლემის გადაჭრის პროცესში.

მაგალითად, IBA ახორციელებდა ქცევის მართვის საბაზისო პროგრამას, რათა შეემცირებინა აგრესია, რაც გამყარებული იყო დავალების მოთხოვნებიდან თავის დაღწევით. მორჩილების უზრუნველსაყოფად და გაქცევის დასაბლოკად 3-საფეხურიანი სტიმულის პროცედურის განხორციელებისას, ბავშვმა ხმამაღლა დაიწყო ტირილი, ქცევა, რომელიც ბავშვის რეპერტუარის/ისტორიის ნაწილი არ იყო.

ვინაიდან IBA-მ იგრძნო, რომ შესაძლოა კონფლიქტი ყოფილიყო, მან გადაწყვიტა გამოეყენებინა პრობლემის გადაჭრის მოდელი, დაწყებული პირველი ნაბიჯით: „გაითვალისწინეთ, რომ კონფლიქტი არსებობს. გაიგეთ, რომელი მითითებებია წინააღმდეგობრივი“. IBA-მ იგრძნო კონფლიქტი ეთიკურ მითითებებს შორის, რომელიც გვირჩევს „არ ავნოთ“ და ეთიკურ მითითებას შორის, რომელიც ითვალისწინებს „სამეცნიერო პრაქტიკის“ გამოყენებას, რომელიც მხარს უჭერს ამ ტიპის განმტკიცებაზე დაფუძნებულ ჩარევებს მძიმე ქცევის სამართავად. ორივე ეს ეთიკური მითითება სამართლიანი და სამართლიანია, მაგრამ ამ შემთხვევაში, ისინი, როგორც ჩანს, რაღაცნაირად ეწინააღმდეგებიან ერთმანეთს.

მე-2 ნაბიჯის - „საჭიროების შემთხვევაში, კოლეგებთან, კლიენტთან ან მზრუნველთან დიალოგის ძიება“ - ფარგლებში, IBA-მ კონსულტაცია გაიარა კოლეგა ქცევის ანალიტიკოსთან, აღწერა სიტუაცია და შესაძლო კონფლიქტის შესახებ მისი გრძნობები. კოლეგასთან ამ დიალოგის შედეგად, ის გადავიდა მე-3 ნაბიჯზე - „შეადგინეთ შესაძლო გადაწყვეტილებების სია“. მან შეადგინა შესაძლო გადაწყვეტილებების სია, რომელიც მოიცავდა: მკურნალობის შეწყვეტას და სხვა მეთოდის მოსინჯვას, მკურნალობის სრულად შეწყვეტას და სტუდენტისთვის მოთხოვნებისგან თავის დაღწევის უფლების მიცემას, ან თავდაპირველი მკურნალობის გაგრძელებას.

მე-4 ნაბიჯისთვის, „საჭიროების შემთხვევაში, განიხილეთ ან შეაფასეთ გადაწყვეტილებები კოლეგებთან, კლიენტთან ან მომვლელთან ერთად“.

„და შეთანხმდნენ გადაწყვეტაზე“, - მან შესაძლო გადაწყვეტილებები ერთმანეთის მიყოლებით შეაფასა. პირველი ვარიანტისთვის, სცადოთ

ახალი ინტერვენციის შემთხვევაში, მან შეაფასა დრო, რომელიც დასჭირდებოდა პერსონალის შემუშავებას, თანხმობის მიღებას და მომზადებას

ახალი ჩარევის განხორციელება, რომელსაც შესაძლოა იგივე შედეგი მოჰყოლოდა. მას არ ეგონა, რომ ეს გამორიცხავდა

ეთიკური მითითებებიდან რომელიმე და გრძნობდა, რომ დაგვიანებისას იმავე ვითარებაში დაბრუნდებოდა

ჩარევა იყო საჭირო. შემდეგ მან მეორე ვარიანტი განიხილა - მკურნალობის საერთოდ შეწყვეტა. მან გადაწყვიტა, რომ მიუხედავად იმისა, რომ ეს, სავარაუდოდ, ტირილის შემცირებას გამოიწვევდა, ეს არ შეამცირებდა სხვების მიმართ აგრესიას და, სავარაუდოდ, დაარღვევდა რამდენიმე სხვა ეთიკურ მითითებას, რომელთა დაცვაც მას გაწვრთნილი ჰქონდა. და ბოლოს, მან მესამე ვარიანტი განიხილა, რითაც განაგრძო თავდაპირველი მკურნალობა. წარსული გამოცდილებიდან და სხვა IBA-ებთან კონსულტაციებიდან მან იცოდა, რომ გაქცევის ჩაქრობის მეთოდის გამოყენებისას ნეგატიური ემოციური რეაგირება არც თუ ისე იშვიათია და ხანმოკლეა, როდესაც ის ხორციელდება დადებითი განმტკიცებით, როგორიცაა ის, რაც მას ჩარევის გეგმაში ჰქონდა. მან ასევე გამოიყენა საკუთარი საღი აზრი იმის გადასაწყვეტად, რომ „არ მიაყენო ზიანი“ არ უნდა იქნას განმარტებული, როგორც „არასდროს მიაყენო დისკომფორტი“. ბავშვისთვის უფრო საზიანო იქნებოდა აგრესიულობის გაგრძელება და შედეგად საგანმანათლებლო გამოცდილების მიღების შესაძლებლობების დაკარგვა.

მე-5 ნაბიჯისთვის, „არჩეული გადაწყვეტის განხორციელება“, IBA-მ აირჩია გაეგრძელებინა იმ მკურნალობა, რომელიც მან

თავდაპირველად დაგეგმილი და მან ის ერთგულად განახორციელა.

მე-6 ნაბიჯის ფარგლებში, „შეაფასეთ თქვენი გადაწყვეტილება და შედეგები და გაუზიარეთ მათ, ვინც

„პრობლემის გადაჭრის პროცესში კონსულტაციების გაწევის შემდეგ“, მას შემდეგ, რაც წყვილისთვის ჩარევა უკვე დაწყებული იყო

რამდენიმე დღის განმავლობაში, ის ფიქრობდა თავის გადაწყვეტილებაზე, რათა გაერკვია, სწორი გადაწყვეტილება მიიღო თუ არა. განხორციელების შედეგად აგრესიის მნიშვნელოვნად შემცირება მოხდა, კლიენტი მხოლოდ განხორციელების პირველი რამდენიმე საათის განმავლობაში ტიროდა და შედეგად, საგანმანათლებლო მიზნები მიღწეული იყო. მან დაადგინა, რომ ეს სწორი არჩევანი იყო და ბედნიერი იყო, რომ ესმოდა და მიჰყვებოდა პრობლემის გადაჭრის მარტივ მოდელს.